Ebeveynlerin Birbirleriyle Olan İlişkisi, Çocukları ve Kardeşlik Dinamiklerini Nasıl Etkiler?

Aile içinde yaşanan her duygusal etkileşim, sadece eşler arasında kalmaz, evdeki tüm bireyleri etkiler. Özellikle de çocukları… Ve belki daha az farkında olduğumuz bir boyut: kardeşler arasındaki ilişkiyi.

Çocuklar ebeveynlerini model alır. Albert Bandura'nın sosyal öğrenme teorisi bize gösteriyor ki, çocuklar davranışları gözlemleyerek öğrenir. Ebeveynler arasındaki sevgi dolu, saygılı ve çözüm odaklı bir ilişki, çocuklara güvenli bağlanmayı ve sağlıklı iletişim kurmayı öğretir. Tam tersi durumda ise – sık sık çatışan, birbirini küçümseyen ya da duygusal olarak kopuk çiftler – çocuklara güvensizlik, kaygı ve öfke ile başa çıkma zorluğu aşılar.

Ebeveynlerin en çok dile getirdiği sorunlar biri de çocuklarının arasındaki ilişkidir. Fakat kardeş ilişkileri ebeveyn dinamiğinden beslenir. Yapılan araştırmalar, özellikle sıcak ve destekleyici ebeveyn ilişkilerinin, kardeşler arasında daha az rekabet ve daha fazla iş birliğiyle sonuçlandığını gösteriyor. Örneğin, 2015 yılında Journal of Family Psychology’de yayımlanan bir çalışmada, ebeveyn ilişkileri gergin olan ailelerde çocukların birbirine karşı daha fazla düşmanca ve kıskanç davranışlar sergilediği görülmüştür.

Eğer anne-baba arasında kronik çatışma varsa, çocuklar bu çatışmaya farklı şekillerde tepki verir. Kimi içe kapanır, kimi ebeveynlerin ilgisini kazanmak için kardeşine rakip olur. Böyle bir ortamda kardeşler arasında sağlıklı bir bağ kurmak zorlaşır.

Bu durumlar çocuğun psikolojik gelişimini de etkiler. Sürekli çatışma ortamında büyüyen çocuklar, genellikle yüksek düzeyde stres hormonu (kortizol) ile yaşar. Bu durum, hem beyin gelişimini hem de duygusal düzenlemeyi olumsuz etkiler. Harvard Üniversitesi'nin Gelişen Çocuk Merkezi (Center on the Developing Child) bu tür stresli aile ortamlarının, çocukların ileride kuracakları romantik ve sosyal ilişkilerde ciddi zorluklara yol açabileceğini belirtmiştir.

Peki Ne Yapabilirsiniz?

İyi haber şu: Hiçbir ilişki “tam kusursuz” olmak zorunda değildir. Fakat çocuklar için en kıymetlisi, ebeveynlerinin çatışmayı nasıl yönettiğini görmeleridir. Tartışmak sorun değil, ancak bağırmak, aşağılama ya da birbirini görmezden gelme gibi davranışlar çocukların güven duygusunu zedeler.

Eğer siz de eşinizle sık sık çatışma yaşıyorsanız ve bunun çocuklarınıza nasıl yansıdığını merak ediyorsanız, bu konuda bir uzmanla görüşmeniz güçlü bir adım olur. Unutmayın: Çocuklar sözlerimizden çok, davranışlarımızı izler.

Kardeşler arasında sağlıklı bir bağ kurulmasını istiyorsanız, önce ebeveyn olarak aranızdaki ilişkiyi güçlendirmelisiniz. Çünkü aile içindeki “ilk ilişki” aslında eşler arasındadır ve bu ilişki, çocukların dünyasını şekillendiren temel taşlardan biridir.

Klinik Psikolog Fatma Begüm Aslan