İyi Hissetmiyorum, Depresyonda mıyım?

Hayat içerisinde kendimizi iyi hissetmediğimiz, sıkıştığımız zamanlar olur. Kendi modumuzu birçok yol ile yükseltmeye çalışabilir ve ‘’iyi hissetmek’’ için bin bir türlü çabaya girerken kendimizi buluruz. Peki, iyi hissetmek özünde nedir? İnsanlara bunu sorduğumuzda herkesten farklı yanıtlar aldığınızı göreceksiniz.

‘’Bugünlerde bilmiyorum, bir içime döndüm, iyi hissetmiyorum.’’

‘’Hayat kendi halinde gidiyor, bir farklılık yok, sıkılıyorum’’

‘’Bugünler çok yağmurlu, hava kapanık, modum bir anda düşüyor’’

Belki siz de benzer cümleler kuruyorsunuzdur.

Öte yandan şimdi hayatı ve duyguları beraber inceleyelim istiyorum. Hayatın içerisinde birçok duyguyu yaşarız. Hüzün, korku, mutluluk, heyecan, şaşkınlık bunların bir kaçıdır. Duyguların hepsini yaşamamız kaçınılmazdır. Hayat, her duyguyu barındırır. Bir gün sinirlenebilir, bir gün üzülebiliriz. Öfke, hüzün, şaşkınlık gibi duyguları olumsuz olarak değerlendirdiğimiz bir yerdeyse her gün iyi hissedemeyebiliriz. Bazı günler daha durağan, daha sakin ya da daha olumsuz duyguları hissedebiliriz. Bu duyguları hissetmek, sıkılmak ve kötü hissetmek anormal değildir. Depresyon, bir duygu değildir. Ruh sağlığı alanında bir ‘’duygu durum bozukluğu’’ olarak geçer. Depresyonu bir duygu ile sınırlandırmak, halimizi anlamaya çalışırken yanlış yorumlamamıza sebep olabilir.

Depresyon, bir duygu değildir. Ayrıca, bir mizaci özellik de değildir. Duygu, mizaç, psikopatolojik bozukluklar birbirlerinden başka şeylerdir. Mizaç, kişinin karakterine dair temel özellikleri barındırır. Duygu, her insanda bulunan ve her insanın mutlaka yaşadığı kısa süreli hislerdir. Psikopatoloji, bilimsel bir kavram olup tanımlanması kompleks bir yerde durmaktadır. İçerisinde birçok nevrozu, duygudurumunu ve daha birçok şeyi barındırır. Saptaması zordur ve bütüncül ele alınmalıdır.

Birçok insanın günümüzde depresyon, kaygı ya da kişilik testleri ile ölçerek bir kategoriye ya da tanıya ihtiyaç duyduğunu görürüz. İnsanın cevap araması oldukça olağandır ancak internetteki arama motorları bunun için yeterli bir yer olmayabilir. Bir tedavi planlaması arama motorları üzerinden belirlenemez.

Sitelerde bulduğunuz belli kriterler sizin durumunuzla eşgüdümlü durabilir. Peki bunlar sizin depresyonda olduğunuzu sahiden gösterir mi? Depresyon, Ruh Sağlığı Alanı çalışanlarının belli bir bilgi birikimi ve gözlem ile incelediği, çeşitli test ve ölçeklerle incelemeden tanıyı koymadıkları yerde duran bir duygu durumu konusudur. İnsani olarak cevapları aramak için çabalıyor olabilir ama cevapları aradığınız yerler doğru kaynaklar olmayabilir. Depresyon tanısı uzmanlar tarafından dahi hızlıca konulamaz. Sorularınızı lütfen bilir kişilere emanet edin.

Kötü hissetmek, hayatın bir parçasıdır. Belki bu tanımı ele alırken ‘’travma’’yı da açmak daha sağlıklı olacaktır. İnsanın hayatında belli başlı travmaları olabilir ancak bu kötü hissetmekten farklı bir yerde durur. Her kötü hissetme bir travma ile bağlı olmayabilir, kimi zaman olmaz da. Travma da aynı depresyon gibi ruh sağlığı çalışanlarının hassasiyet ve birçok noktada bütüncül olarak incelediği bir yerde durur.

İnsanın bio – psiko – sosyal gelişiminde birçok his ve hal yer alabilir. Gelişimin, eğitimin ve terbiyenin gerçekleşmesi için insan halden hale girebilir. Ancak bunu salt travma, depresyon vb. kategorilerle ele almak hakkaniyetli bir yaklaşım olmayacaktır. Kendimizi anlamaya çalışırken hayatın bütünü ile anlamaya çalışmak bizim için en kıymetli olandır.

Bazen kendimizin hoşuna gitmediğimiz hallerde kendimiz bulabiliriz ama burada o hissiyat, hal ve duygu için genel bir yorumumuz olsa da durumu bağlamında ele almak en doğrusu olacaktır. Misal, öfkelenmeyi yıkıcı bir duygu olarak değerlendiriyor ve ona sahip olmayı akılsızlık olarak değerlendiriyor olabilirsiniz ancak öfkenin çıkış noktası sizin sınırlarınızı korumanıza yardımcı olan/ bir insanın zarar görmesine karşı çıkan bir duygu olduğunda ona yanlış diyebilir miyiz?

Bu durumda öfke işlevsel bir duygudur, bu da durumun kendisini kötü yapıyor olmaz. Belki de incelememiz gereken yer ‘’neden öfkelendim’’den ziyade ‘’nasıl davranmalıyım’’dır. Bu örnekle gördüğünüz üzere; duygu, durum, hal ve davranışlar bir bütün olarak incelenmeden konuyu yorumlamak hakkaniyetli olmayabilir.

Bunun yanı sıra bazı hal ve durumların yeme, içme veya oryantasyondaki birtakım işlevsizlikler yaşadığınızı düşünüyorsanız bir uzman ile görüşmeniz nerede olduğunuzu bilmenize en iyi ve sağlıklı yardımcı olan olacaktır.

Psikolog Aynur ADİLOĞLU